Carolien: “Ik ben een ontdekkingsreiziger van mezelf“

“Vandaag,” zegt ze, “ben ik op ontdekkingstocht met mijn puppy. En tegelijk ben ik al achttien jaar in therapie. Die twee hebben meer met elkaar te maken dan je zou denken.” Carolien, 33, is onderzoeker, vrouw, zus, collega… én overlever van seksueel misbruik en kindermishandeling. Ze vertelt haar verhaal in de podcast van SOS Kinderdorpen België, over gezien en gehoord worden.

De vele gezichten van één mens

“Ik ben vrouw van Steve, zus van mijn zussen, collega op het werk, onderzoeker. Ik ben zo’n beetje van alles tegelijk in één persoon.” Ze lacht zacht wanneer ze dat zegt. Achter die woorden schuilt een dagelijkse strijd om al die rollen te verzoenen met een verleden dat nog altijd sporen nalaat. “Voor mij is voltijds werken moeilijk,” vertelt ze. “De druk van het werk matcht niet altijd met het verwerkingsproces waar ik vandaag in zit. Ik werk nu 60 procent van de tijd. Dat lukt. Maar het maakt me soms onzeker: ik functioneer niet op het tempo dat onze samenleving verwacht.”

De stille gevolgen van een luid verleden

De impact van haar jeugd is overal, zegt ze. Vaak in de kleinste dingen. “Ik vind het moeilijk om te eten als iemand die ik niet ken, tegenover mij zit. Naar het toilet gaan op het werk is ook ingewikkeld. "Dat lijkt banaal, maar dat zijn plekken waar oude schaamte terugkomt.” Een herinnering duikt op: een huis zonder toiletdeur, zonder privacy. “Er werden plasgeluiden nagedaan. Dat lijkt misschien onschuldig, maar dat heeft zo’n indruk nagelaten dat ik nog altijd niet op mijn gemak ben op het toilet. Behalve als ik echt alleen ben.” Ze vertelt het sereen, zonder pathos. Alsof het delen op zich al een vorm van verwerken is.

Gezien en gehoord worden

Waarom ze haar verhaal vertelt? “Voor mijzelf, maar ook voor anderen,” zegt Carolien. “Door mijn verhaal te delen, leer ik mezelf opnieuw zien door de blik van anderen, op een positieve manier. “Want de blik waarmee ik ben groot geworden, was vernietigend. Vol oordeel. Vol twijfel.” Ze pauzeert even. “Er zitten nog altijd stemmen in mijn hoofd die zeggen: ‘Je hebt niks interessants te vertellen, je hoort hier niet.’ Die stemmen zijn mijn blauwdruk. Maar door te spreken, door gehoord en gezien te worden, maak ik ruimte voor andere blikken.” En voor anderen, zegt ze, kan één herkenbare zin al troostend zijn. “Trauma is eenzaam. Zeker ook als volwassene. Als mijn verhaal één iemand het gevoel geeft: ik ben niet alleen, dan is dat al de moeite waard.”

Helen of transformeren

Kan ze genezen van wat haar overkwam? Ze denkt even na. “Ik weet niet of genezen het juiste woord is. Maar ik geloof in transformeren. Je maakt er iets anders van. Ik zal nooit functioneren als iemand zonder trauma. En dat is oké. Maar ik kan mijn ervaringen omzetten in lessen.” Een van die lessen is grenzen trekken. “In therapie leer je dat bijna als eerste. En dat is iets wat iedereen in het leven nodig heeft. Zonder mijn trauma had ik dat misschien nooit geleerd. Dan was ik waarschijnlijk opgebrand geraakt omdat ik nooit nee kon zeggen.”

De nabijheid van een hond

Sinds kort heeft Carolien een nieuwe puppy. “Ik had eerder al een hond, Flow, die er ook bij was in het televisieprogramma Taboe. Toen ze stierf, viel mijn structuur weg. En ook mijn beste vriendin. Ze was mijn therapeut in de zetel, mijn coach om buiten te komen. Die leiband was letterlijk mijn lifeline.” “Een hond oordeelt niet,” zegt ze zacht. “Die maalt er niet om of je al dan niet al uit je pyjama bent geraakt die ochtend. Die is gewoon blij dat je er bent. En die blijheid in combinatie met nabijheid is troostend.

De verwarring van op de verkeerde manier ‘gezien worden’

Carolien spreekt open over de verwarring die seksueel misbruik nalaat. “Als kind voelde ik me niet gezien of gehoord. Mijn dader vulde dat gat in. Gruwelijke vaststelling: door hem voelde ik me voor het eerst wél gezien. En dat maakt het verwoestend verwarrend voor de rest van je leven.” Ze zegt zacht, maar zonder aarzeling: “Dat is de mindfuck van misbruik. Wat een kind het hardst nodig heeft — gezien en gehoord worden — wordt tegelijk het middel waardoor het voor het leven gekwetst en beschadigd wordt.”

Leven met vele stemmen

Dissociatie kan de binnenwereld van een mens fragmenteren. Het is een neurobiologische oplossing om orde te bewaren, wanneer de omgeving die veiligheid zou moeten bieden, ook de bron van gevaar is. In therapie leert Carolien omgaan met een gevolg hiervan: fragmentatie. “Het is alsof er een orkest in mijn hoofd speelt, want door de overweldigende context splitste mijn geest zich op. Elk deel heeft zijn eigen instrument, zijn eigen ritme. Soms is het chaos. Degene die de drum speelt, vertaalt zo bv kwaadheid; de violist is de pleaser, de trompettist is de alerte spirit die scant op gevaar… Mijn taak nu is om dirigent te worden, zodat we samen harmonie vormen in plaats van kakofonie. Dat vraagt eindeloos veel moed? Carolien glimlacht. “Ja, dat klopt. Maar ik ben niet bang van die reis. Ik ben een ontdekkingsreiziger van mezelf.”

“Je hoeft niet alles te helen om te leven”

Voor Carolien is haar leven geen zoektocht naar perfect herstel, maar naar betekenis. “Ik geloof dat helen niet hetzelfde is als genezen. Je hoeft niet alles te helen om te leven. Soms is het genoeg dat je weet waar de pijn zit, en dat je die niet meer laat besturen.” Ze kijkt naar haar slapende puppy naast zich. “Er is altijd iets om te ontdekken.”