Gezien en Gehoord bij Hejmo: hoe jongeren écht meetellen

SOS Kinderdorpen biedt in regio Leuven opvang en zorg voor niet-begeleide buitenlandse minderjarigen: kinderen en jongeren op de vlucht die in België zijn zonder ouders. De jongens - en sinds kort ook enkele meisjes - zijn tussen de 8 en 18 jaar. Bij Hejmo draait alles om verbinding. Wanneer jongeren er toekomen, vaak na een lange, onzekere vlucht, begint hun traject niet met regels of met doelen, maar met iets veel fundamentelers: vertrouwen. “Eerst een relatie opbouwen,” zegt begeleider Sam. “Pas daarna kijken we naar regels of doelen.”

Vertrouwen komt vóór woorden

Veel jongeren bij Hejmo hebben geleerd dat volwassenen komen en gaan. Stabiliteit kenden ze zelden. “Die betrouwbaarheid is belangrijker dan woorden,” vertelt Sam. “Dat zit in kleine dingen: op tijd komen, afspraken nakomen, écht luisteren.” Het team toont oprechte interesse in de leefwereld van de jongeren. “We vragen niet alleen naar school of trajecten,” zegt Sam, “maar ook naar wat ze graag eten, welke muziek ze luisteren, welke taal ze spreken en waar ze zich thuis voelen.”

Verschillen zijn normaal

Een belangrijk uitgangspunt bij Hejmo is dat verschillen niet weggepoetst, maar juist genormaliseerd worden. “We laten merken dat hun referentiekader anders is, en dat dat oké is,” legt Sam uit. “Ze komen in een nieuwe wereld terecht waar alles anders is. Wij geven hen geruststelling en helpen hen zich veilig te voelen.”

Transparantie als houvast

Naast vertrouwen speelt eerlijkheid een grote rol. De onzekerheid over verblijfsprocedures en familiehereniging weegt zwaar op de jongeren. “De stress van ‘mag ik hier blijven?’ of ‘kan mijn familie komen?’ is enorm,” zegt Sam. “Daarin proberen we transparant te zijn. Geen valse beloftes, maar wel duidelijkheid: wat weten we, wat nog niet? Dat geeft hen rust.” De jongeren waarderen dat open gesprek. “We worden altijd geïnformeerd,” vertelt een van hen. “Ze leggen alles uit zodat we begrijpen wat er gebeurt.”

Eigenaarschap: ‘ze mogen zelf kiezen wanneer ze opstaan’

Een van de krachtigste manieren om jongeren zich gehoord te laten voelen, is door hen zeggenschap te geven. “Wanneer ik hen eigenaarschap geef, merk ik dat ze zich echt gehoord voelen,” zegt Sam. “Bijvoorbeeld: in plaats van iedereen om half zeven wakker te maken, vraag ik hoe laat ze gewekt willen worden. Ik noteer hun voorkeuren, en de volgende dag staan ze zonder weerstand op. Omdat ze mochten kiezen.”

Samen koken, samen leven

Ook in het dagelijkse leven worden beslissingen gedeeld. “We hadden eerst een vast weekmenu,” vertelt Sam. “Dat werkte niet: veel onderhandelen, weerstand. Nu vragen we gewoon: wie wil koken vandaag? En plots kookt er elke avond iemand voor de hele groep. Niet omdat het moet, maar omdat het samen mag.”

Van dromen naar daden

Het luisterende oor van de begeleiders reikt verder dan de leefgroep. Een jongen vertelt trots: “Ik heb een droom. Ik wil voetballer worden. Ik vroeg of ik in een club mocht spelen. En ze hebben naar mij geluisterd.” Vandaag traint de jongen bij Union Lovenjoel en scoorde hij in zijn eerste wedstrijd maar liefst vijf keer. “Zo’n momenten tonen dat luisteren ook echt iets in beweging zet,” glimlacht Sam.

Autonomie en groei

Door jongeren te betrekken bij beslissingen, van koken tot naar school fietsen, groeit hun zelfstandigheid. “Toen ze aankwamen, wandelden ze niet graag naar school,” vertelt Sam. “We hebben samen gekeken naar een oplossing, en konden fietsen regelen. Mét verkeerslessen erbij. Nu rijden ze zelfstandig naar school en hun hobby. Dat geeft hen autonomie en kracht.”

Traumasensitief werken

Sam benadrukt dat ‘gezien en gehoord worden’ niet losstaat van hun achtergrond. “Veel van onze jongens dragen een rugzak vol trauma’s,” zegt hij. “Ze hebben dingen meegemaakt die wij ons nauwelijks kunnen voorstellen. Daarom laten we hen rustig landen. We overladen hen niet met verwachtingen, maar geven tijd.”

Een veilige plek om te voelen

Buiten Hejmo voelen jongeren zich soms niet gezien of begrepen. “Sociale media brengen ook veel heftige beelden binnen,” vertelt Sam. “Ze weten soms niet bij wie ze ermee terecht kunnen. Wij proberen een plek te zijn waar ze dat wél kunnen delen. Waar angst en boosheid erkend worden.”

Van kwetsbaarheid naar kracht

De impact van die aanpak is wederzijds. “Het kost energie,” geeft Sam toe. “Maar het geeft ook veel terug. Hun lach, hun groei, hun vertrouwen – dat is onbetaalbaar.” Een van de jongens zegt het eenvoudig maar raak: “In het begin was het moeilijk. Maar na een paar dagen had ik contact met iedereen. En ik durf nu veel meer. Eerst ging ik met mijn begeleider naar de dokter, nu ga ik alleen. Dat voelt goed.”