Gezinnen helpen hun leven in eigen handen te nemen: nieuwe uitdaging voor sociaal assistenten in Burundi

Stel je voor: je hebt zes kinderen en je kan hen geen fatsoenlijk leven bieden. Je staat in alle vroegte op om urenlang op de velden te werken, elke dag opnieuw, onder een felle zon. En dat alles voor een hongerloontje. 's Avonds keer je uitgeput terug naar huis. En nog ben je niet in staat om je gezin van voldoende voedsel te voorzien. Ze hebben geen dekens die hen 's nachts, onder het lekkende platen dak, beschermen tegen de kou. Dus bid je opdat ze niet ziek worden, want geld voor de dokter of medicatie is er ook niet.

Zo ziet het dagelijks leven eruit voor de overgrote meerderheid van de Burundezen. In dit kleine land, dat grenst aan Rwanda en DR Congo, leven drie mensen op vier in multidimensionele armoede. Dat betekent dat ze achterstand ondervinden op minstens drie welzijnsdimensies. Het kan gaan om gezondheid, voedselzekerheid, onderwijs, huisvesting of bestaansmiddelen. Onder de in totaal 14,4 miljoen inwoners zijn er dus honderdduizenden kinderen die opgroeien zonder de nodige zorg om zich goed te ontwikkelen.

Gezinnen sterker maken voor meer stabiliteit bij kinderen

De sociaal assistenten van SOS Kinderdorpen Burundi worden dagelijks met deze situatie geconfronteerd. In de regio's rond Cibitoke, Muyinga en Gitega ondersteunen ze 900 gezinnen zodat die hun kinderen een veilige leefomgeving kunnen bieden en rekening kunnen houden met hun emotionele behoeften. In het kader van zelfredzaamheid gaat die psychosociale ondersteuning hand in hand met hulp bij het opzetten van activiteiten die een inkomen kunnen opleveren. Meestal kiezen gezinnen voor landbouw, veeteelt of een kleine onderneming.

Onze begeleiding is opgezet vanuit een duurzaam doel, maar voor sommige gezinnen is de praktijk niet zo vanzelfsprekend. Mensen die fysiek niet in staat zijn om te werken, bijvoorbeeld door hoge leeftijd of ziekte, kunnen immers niet altijd goed voor hun kinderen zorgen. Hierdoor stapelen problemen zich vaak op en lijken ze onoverkomelijk.

Van redder naar begeleider 

Wanneer sociaal werkers met deze situatie geconfronteerd worden, benoemen ze vaak zelf de problemen van de gezinnen die ze begeleiden en stellen ze reflexmatig oplossingen voor. Toch weten we uit ervaring dat dat niet altijd de beste methode is.

Sinds begin 2024 proberen we onze aanpak daarom te verbeteren: we begeleiden de gezinnen op zo’n manier dat ze zelf het initiatief nemen. De medewerkers van SOS Kinderdorpen Burundi stellen zich niet langer op als redders, maar helpen gezinnen om zelf de problemen te benoemen waar ze op stuiten en de meest geschikte manieren te vinden om deze te overwinnen. Zo kunnen die gezinnen hun kinderen een stabiele omgeving bieden.

Die benadering houdt rekening met de onzichtbare kwetsuren en trauma's van gezinnen en past zo binnen onze aanpak, gericht op empathie voor alle betrokkenen, respect voor hun tempo en aandacht voor hun eigen middelen.

Ondersteuning die nu al vruchten afwerpt

“We hebben onze ondersteuningsaanpak verbeterd: we geven gezinnen meer verantwoordelijkheid om oplossingen te zoeken voor hun problemen, en blijven in de buurt om hen hierbij te begeleiden”, aldus Elysée Ndayishimiye, een van de zeventien assistenten die in Burundi zijn opgeleid. Na slechts enkele weken is iedereen het eens over de meerwaarde van deze aanpak en zijn er al veel succesverhalen.

“Ik betaalde bijvoorbeeld een deel van de schoolkosten als kinderen dat in mijn bijzijn aan hun moeder vroegen," vertelt Joséphine Bigari, sociaal werker in Cibitoke. Nu probeer ik de moeder zelf te laten nadenken over mogelijke oplossingen. Zo kan ze de situatie bespreken met de schooldirectrice of een beroep doen op de spaar- en kredietgroepen van de gemeente.” Ook Béatrice Hezagira heeft grote veranderingen opgemerkt bij een van de gezinshoofden die ze begeleidt: “Toen hij besefte dat hij niet zomaar op hulp van een ngo moest wachten, ging hij zelf aan de slag om zijn problemen op te lossen.”

Die eerste, veelbelovende stappen bieden hoop op merkbare verbeteringen in de levens van de vele kinderen die onze teams in Burundi begeleiden.