Hoe ga je om met kinderen die erge dingen meemaakten
Geschreven door
Jolien op 25 april 2025
Veilig opgroeien
Doorheen de projecten van SOS Kinderdorpen is veiligheid één van de grootste prioriteiten. We werken wereldwijd aan een klimaat waarin geweld tegen kinderen onwaarschijnlijk en onaanvaardbaar is.Wat is ‘herhaald trauma’ bij kinderen?
“Veel mensen kunnen zich een voorstelling maken van trauma bij ingrijpende gebeurtenissen als terreuraanslagen of natuurrampen,” zegt Eva Kestens. “Dit is wat we acute trauma’s noemen: eenmalige, overweldigende ervaringen die een diepe impact kunnen hebben. Maar wanneer er gesproken wordt over trauma bij kinderen, gaat het vaker om huiselijk geweld, verwaarlozing of misbruik, wat vaak een langdurig en diepgaand effect op de ontwikkeling van een kind.”
Wat doet herhaald trauma met kinderen?
Kinderen zijn in volle ontwikkeling en staan extra bloot aan de invloeden van hun omgeving. “Hun hersenen zijn als sponsen die niet alleen de positieve, maar ook de negatieve ervaringen intensief absorberen. Dit kan leiden tot een overgevoelig stresssysteem, waardoor kinderen heftiger reageren op situaties die voor anderen onbeduidend lijken. Ze kunnen snel ontploffen of extreem teruggetrokken zijn.”
Gedrag als signaalfunctie
Het gedrag van een kind is vaak een signaal dat er iets mis is. Kinderen die trauma hebben meegemaakt, kunnen zich extreem gehoorzaam gedragen of heel onrustig zijn. Het stresssysteem dat ontregeld is door hun ervaringen, is hiervan de oorzaak.
"Het is heel belangrijk om niet enkel naar het gedrag zelf te kijken, maar ook naar de onderliggende oorzaken.”
Eva Kestens, Kinderpsychiater
De rol van volwassenen
Kinderen met trauma hebben vaak een ander referentiekader als het gaat om vertrouwen en veiligheid. “Wie opgroeit in een onveilige omgeving, heeft vaak moeite om volwassenen te vertrouwen, ook al zijn deze volwassenen dat wel,” zegt Kestens. “Heb geduld en besef dat deze kinderen tijd nodig hebben om vertrouwen op te bouwen.”
Hoe ga je om met kinderen met trauma?
“Er bestaat geen standaardaanpak,” zegt Eva Kestens. “Trauma bij kinderen is een complex en diepgaand probleem dat vraagt om een zorgvuldige en empathische benadering. Door goed te kijken naar het gedrag van kinderen, te luisteren naar hun behoeften en geduldig te zijn in het opbouwen van vertrouwen, kunnen we een belangrijke rol spelen in het herstelproces.”
Praktische tips
- Geef jezelf en het kind de tijd om te achterhalen wat de oorzaak kan zijn van diens gedrag
- Dring jezelf niet op als ‘een te vertrouwen volwassene’. Dat is niet evident voor kinderen met trauma.
- Zoek samen naar praktische oplossingen voor behoeften en angsten.
- Gun jezelf een kalm brein: als jij rustig bent, is het kind dat vaak ook
- Maak samen met het kind een lijstje met een survival-team: welke mensen vindt het kind belangrijk en vertrouwt het
- Doseer complimenten. Maak ze niet te groot, schrijf ze op. Zo kan het kind er naar terug grijpen.
- In elke communicatie met het kind: doe wat je zegt en zeg wat je doet