Volgens cijfers van de Oekraïense overheid zijn al meer dan 19.000 Oekraïense kinderen tijdens de Russische invasie van hun ouders gescheiden en naar Rusland gedeporteerd. SOS Kinderdorpen Oekraïne volgt de problematiek van nabij op.
Serhii Lukashov, directeur van SOS Kinderdorpen Oekraïne: "Dit is een oorlogsmisdaad en onderdeel van een genocide volgens internationaal recht".
SOS Kinderdorpen Oekraïne is een van de drie actoren die actief werkt rond het repatriëren van betrokken kinderen. "Dit is een grote en complexe opdracht”, aldus Lukashov. In totaal zijn er tot nu toe 385 gedeporteerde kinderen teruggebracht naar Oekraïne, waarvan 84 door SOS Kinderdorpen en haar partnerorganisaties.
Tijdens de oorlog werden kinderen op verschillende manieren van hun ouders gescheiden. Lukashov: "In het begin van de oorlog werden families van elkaar gescheiden door de snel oprukkende frontlinie. Plots bevonden kinderen zich alleen in bezet gebied. Velen werden meegenomen naar andere regio's en naar Rusland. Later in de oorlog werden families in nood voorgelogen dat hun kinderen een paar weken naar een vakantiekamp konden om even weg te zijn van de oorlog. Maar ze kwamen nooit meer terug. Of de ouders werden aan de grens gearresteerd toen ze probeerden de bezette gebieden samen met hun kinderen te verlaten. En de kinderen werden vastgehouden."
Serhii Lukashov"We plannen routes met de ouders en vertellen hen wat te zeggen aan de grensposten”
In Rusland werden de kinderen in tehuizen, ziekenhuizen of pleeggezinnen geplaatst en velen kregen al na korte tijd een Russisch paspoort. Lukashov: "De kinderen vertellen ons over heropvoeding en hersenspoeling: ze kregen te horen dat hun ouders en Oekraïne hen in de steek hadden gelaten. En dat ze vervolgd zouden worden als ze zouden terugkeren. Sommige kinderen worden gelokt met grote beloften, anderen worden onder druk gezet."
Vaak zijn het de kinderen zelf, vooral jongeren, die steun zoeken via bijvoorbeeld sociale media. In andere gevallen zijn het de ouders of families die hulp zoeken. Soms nemen ook bewoners uit de bezette gebieden contact op met de SOS Kinderdorpen en geven advies. Lukashov: "Alleen de ouders zelf kunnen hun kinderen terughalen. We plannen samen met hen de route, helpen financieel en vertellen ze precies welke woorden en argumenten ze best gebruiken bij de autoriteiten en bij de grensposten."
Als het lukt om kinderen terug thuis te krijgen, zijn de moeilijkheden vaak nog niet voorbij. "Sommigen kregen negen maanden les op Russische scholen en werden blootgesteld aan propaganda, dat laat sporen na. Sommige kinderen zijn in de war en vertonen gedragsmoeilijkheden", zegt Lukashov. Ouders zijn overweldigd, de omgeving reageert soms met onbegrip of discriminatie. Daarom biedt SOS Kinderdorpen ondersteuning via maatschappelijk werkers en psychologen.
Voor Lukashov zal deze kwestie nog lang voelbaar blijven: "Ook als de oorlog voorbij is, blijven we op zoek gaan naar deze Oekraïense kinderen. Of ze dan nog terug willen, is hun beslissing. Maar ze hebben het recht om te kunnen kiezen!"
Over SOS Kinderdorpen
SOS Children’s Villages International is een federatie van ruim 135 onafhankelijke lidorganisaties. SOS Kinderdorpen België is actief sinds 1963 in België en werkt samen met een aantal lidorganisaties in het buitenland, waaronder SOS Kinderdorpen Oekraïne. Al voor de oorlog escaleerde in 2022, ondersteunde SOS Kinderdorpen Oekraïne kinderen en families in kwetsbare situaties. Zodat geen enkel kind alleen moet opgroeien.