Hoe wij bouwen aan een wereld waarin kinderrechten wél gerespecteerd worden

© Lydia Mantler 

Kinderen kunnen moeten worden beschermd

Volgens de Verenigde Naties wordt een op de twee kinderen in de wereld jaarlijks slachtoffer van geweld¹. Achter dit verschrikkelijke cijfer schuilt een pijnlijke waarheid: bij oorlog, extreme armoede of familiaal geweld zijn kinderen de eerste slachtoffers. Hun veiligheid, welzijn en ontwikkeling zijn in grote mate afhankelijk van de volwassenen om hen heen. Voor kinderen die zonder sterke familie opgroeien geldt dat des te meer. Ervoor zorgen dat zij toch met veiligheid, liefde en respect kunnen opgroeien, is vandaag na 60 jaar nog steeds onze missie.

In al onze projecten zien we toe op de naleving van kinderrechten, in het bijzonder kinderen zonder ouderlijke zorg, in lijn met deze internationale documenten:

1. Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK),
2. De richtlijnen van de Verenigde Naties rond alternatieve zorg voor kinderen,
3. De resolutie van de Verenigde Naties over kinderen zonder ouderlijke zorg.

Het recht om niet van ouders gescheiden te worden, tenzij dit in het belang van het kind is

Kinderrechtenverdrag Artikel 9

Als kinderen thuis voldoende veiligheid en zorg vinden, dan is de eigen familie nog steeds de beste plek om op te groeien. Maar soms botsen families op obstakels die ze moeilijk alleen kunnen trotseren. Waardoor kinderen riskeren slachtoffer te worden van geweld, misbruik of verwaarlozing. Met een project zoals Le Séquoia in Houffalize werken we preventief met een twintigtal gezinnen in moeilijkheden. Samen met de ouders zoeken we naar oplossingen om de moeilijkheden binnen het gezin op te vangen en de situatie duurzaam te verbeteren. Zodat de kinderen hun familie nooit verliezen.

Het recht op bescherming en alternatieve opvang wanneer kinderen niet meer bij hun familie kunnen opgroeien

Kinderrechtenverdrag Artikel 20

Als kinderen niet meer bij hun ouders kunnen opgroeien, hebben ze recht op een waardig alternatief, waar ze veiligheid, respect en genegenheid vinden. In België zorgen we dat 36 kinderen een warme plek vinden in ons SOS Kinderdorp Chantevent (bij Marche-en-Famenne). We zorgen er dat broers en zussen samen kunnen opgroeien in een familiale sfeer en werken aan een omkadering die zoveel mogelijk rekening houdt met traumatische ervaringen uit hun verleden. We willen dat ze een stabiele gezinsomgeving vinden met volwassenen die naar hen luisteren, hen begrijpen en hen steunen terwijl ze hun ontwikkeling verder zetten. In Vlaanderen werkten we de afgelopen vijf jaar samen met de overheid en een tiental partners aan de introductie van Gezinshuizen, een nieuw type opvang in de jeugdhulp. In een Gezinshuis zorgt een professionele gezinshuisouder beroepsmatig voor maximaal drie kinderen die moeilijk bij een pleeggezin terecht kunnen omdat ze meer zorg nodig hebben. De kinderen wonen bij de gezinshuisouder thuis, waar ze een familiaal en kleinschalig alternatief vinden voor grote leefgroepen. 

Het recht op regelmatige evaluatie bij uithuisplaatsing

Kinderrechtenverdrag Artikel 25

Als een kind niet bij zijn familie woont, moet zijn uithuisplaatsing periodiek opnieuw worden beoordeeld om er zeker van te zijn dat hij nog steeds opgroeit in de omgeving die voor hem het meest geschikt is. Als hun ouders weer in staat zijn om hen een veilige en liefdevolle thuis te bieden, hebben ze dus het recht om naar huis terug te keren. We houden dit doel altijd voor ogen wanneer we met kinderen en gezinnen werken. Zo konden tijdens de zomervakantie bijvoorbeeld negen kinderen uit het SOS Kinderdorp Chantevent terugkeren naar hun familie. Dit was het resultaat van een intensieve samenwerking tussen de families, de kinderen, onze begeleiders en onze maatschappelijk werkers.

Het recht op toereikende levensomstandigheden voor de ontwikkeling van kinderen

Kinderrechtenverdrag Artikel 27

De gezinnen die we ondersteunen in onze familieversterkende programma's in Burundi en DR Congo leven vaak in heel moeilijke omstandigheden. Onze teams ter plaatse bouwen samen met de families en de lokale gemeenschap aan een omgeving waarin kinderen gezond kunnen eten, veilig wonen en degelijke kledij hebben. Tegelijkertijd ondersteunen we zo’n 1.500 gezinnen bij het opzetten van een landbouwactiviteit of een bedrijfje. Zo ontwikkelen ze een langdurige bron van inkomsten en kunnen ze zelf goede leefomstandigheden voor hun kinderen garanderen.

Het recht op onderwijs

Kinderrechtenverdrag Artikel 28

In Senegal helpen we meer dan 1.600 zogeheten “talibés”, leerlingen die opgroeien in religieuze internaten, vaak ver van hun familie. Deze scholen hebben doorgaans weinig inkomsten, waardoor de kinderen op twee manieren gevaar lopen: de scholen kunnen vaak niet in hun behoeften voorzien én de kinderen moeten bedelen om het tekort aan te vullen. We werken samen met families, scholen en gemeenschappen om de levensomstandigheden van de kinderen op de lange termijn te verbeteren en om hun religieus onderwijs aan te vullen met lessen wiskunde en Frans.

Het recht op hulp en bescherming voor kinderen op de vlucht

Kinderrechtenverdrag Artikel 22

In 2016 openden we ons opvanghuis Hejmo in Leuven, met als doel jongeren die hun thuisland hebben moeten verlaten, te helpen een nieuwe start te maken in België. Ons kleine team van begeleiders vangt een tiental jongeren op en zorgt ervoor dat ze in een familiale sfeer op adem kunnen komen, terwijl we hen helpen hun leven op te bouwen en hun plaats te vinden in deze nieuwe samenleving. Ondertussen kwamen daar drie extra opvanghuizen bij: de Hejmo Plus huizen. Als reactie op de oorlog in Oekraïne en de grote vluchtelingenstroom, startten we in 2022 ook onze kindvriendelijke ruimte ‘Knus’ in Leuven. Kinderen op de vlucht uit Oekraïne vinden er een warme plek om te spelen, te leren en te ontdekken met de steun van onze vrijwilligers en psychologen, die opgeleid zijn om de signalen van mogelijke trauma's te herkennen.

Het recht op bescherming tegen onrechtmatige inmenging in het gezinsleven

Kinderrechtenverdrag Artikel 16

Elk kind moet zoveel mogelijk kunnen opgroeien met zijn of haar broers en zussen, zelfs als de ouders uit elkaar gaan of de kinderen buiten het gezin moeten worden geplaatst. In onze projecten maken we er een punt van om broers en zussen niet van elkaar te scheiden. In ons Belgische kinderdorp vangen we bijvoorbeeld regelmatig vier of zelfs vijf broers en zussen samen op, toch wel een uitzondering in de jeugdhulp. Sinds mei 2021 is het recht van broers en zussen om niet gescheiden te worden verankerd in de Belgische wet. Een mijlpaal waar we drie jaar lang intensief voor geijverd hebben. In de praktijk is dit recht zeker nog niet vanzelfsprekend. Daarom blijven we er samen met andere organisaties voor ijveren dat broers en zussen samen opgevangen kunnen worden.

Het recht op privacy: hoe kinderen beschermen in het tijdperk van sociale media?

Kinderrechtenverdrag Artikel 16

Nog een recht dat vandaag ernstig onder druk staat is het recht op privacy. Persoonlijke informatie en gevoelige foto’s raken vandaag veel te snel verspreid via de sociale media. Kinderen en vooral jongeren verliezen zo sneller dan ooit de controle over hun eigen verhaal. In die context voelde het voor ons niet meer juist om persoonlijke foto’s en brieven te sturen van de kinderen in onze zorg naar onze meters en peters, ook al is dat met de beste bedoelingen. In onze Belgische projecten beschermen we de identiteit van de kinderen in onze zorg al langer op die manier en is dat ook bij wet verplicht. Daarom besloten we om onze peterschappen te laten evolueren: mensen die ons willen steunen kunnen nu niet meer kiezen om één kind of kinderdorp specifiek te ondersteunen, maar steunen voortaan alle kinderen en families die we via onze projecten ondersteunen. Indien gewenst, kan je ervoor kiezen om enkel onze projecten in België of enkel onze projecten in het buitenland te
steunen.

Heb je vragen over jouw peterschap?

Contacteer ons via e-mail op welcome@sos-kinderdorpen.be of telefonisch op 02 538 57 38.

¹ _{Bron: UN Special Representative of the Secretary-General on Violence Against Children, “Vulnerable Groups” (z.d.): https://violenceagainstchildren.un.org/content/vulnerable-groups }