Jongeren en jeugdzorg

Er vloeide al veel inkt over het onderwerp, maar jongeren zelf kwamen daarbij nauwelijks aan bod. Hoe ervaren zij hun leven in een voorziening? Wat vinden zij zo moeilijk aan hun situatie bij het opgroeien? Wat missen zij? Wat hebben zij dan echt nodig?

SOS Kinderdorpen nam de tijd om samen met vzw Cachet uitgebreid en onbevooroordeeld naar deze jongeren te luisteren. Twee jaar lang. Via focusgroepen en informele gesprekken deelden tientallen jongeren hun verhaal. De vaststellingen uit al die individuele verhalen werden getoetst aan de hand van een survey met 179 jongeren uit de jeugdhulp en een controlegroep van 400 ‘gewone’ jongeren. Op die manier werd de stem van jongeren omgezet in cijfers en kreeg deze een structuur.

De resultaten van het onderzoek spreken voor zich: deze jongeren vragen maar één ding, zoveel mogelijk kunnen opgroeien als andere jongeren. Op een plek waar ze “thuis” kunnen komen, waar ze zichzelf mogen zijn, jong mogen zijn, met mensen om hen heen die er onvoorwaardelijk voor hen zijn, die geloven in hun kunnen en hen niet zien als probleemjongeren met een dossier. En die hen op hun 18 ook niet bruusk loslaten, maar met hen nog een eind mee stappen om gaandeweg op eigen benen te kunnen staan.

De bedoeling van dit onderzoek is niét om te veroordelen wat er vandaag is, maar vooral om het debat opnieuw te openen, samen mét de jongeren. Om écht naar hen te luisteren en samen met hen het huidige systeem van opvang en begeleiding kritisch onder de loep te nemen. Met de extra oproep om niet alleen te kijken wat er extra nodig is als ze de voorziening verlaten, maar ook te durven kijken naar wat beter kan vanaf de dag dat ze in de jeugdhulp komen.

SOS Kinderdorpen maakte de link met de documentairereeks Pano en bracht de problematiek zo onder de aandacht met de Pano-reportage 'Het kind van de instelling'. Die geeft het woord aan vier jonge mensen die de stap uit hun voorziening hebben gezet. Vier beklijvende getuigenissen van krachtige jongeren die er al op heel jonge leeftijd alleen voor stonden. Die van jongs af aan niet meer konden rekenen op de meest evidente personen in iemands leven: hun ouders.

Samen met onze partner Cachet vzw én diverse actoren in de jeugdzorg, willen we het huidige systeem van opvang en begeleiding kritisch onder de loep nemen. Met de extra oproep om niet alleen te kijken wat er extra nodig is als ze de voorziening verlaten, maar ook te durven kijken naar wat beter kan vanaf de dag dat ze in de jeugdhulp komen. Vanuit de conclusies van bovenvermeld onderzoek, werkt SOS Kinderdorpen vandaag vier concrete acties uit:

1. Met een innovatief zorgmodel willen we mee aan de basis staan van een omwentelling van institutionele opvang naar opvang in een familiale omgeving, in het bijzonder voor de allerjongste kinderen.

2. Met een wettelijk kader en een verfrissende kijk op gezinstherapie, willen we een grotere investering in de oorspronkelijke familie van kinderen, zodat broers en zussen niet van elkaar gescheiden worden en zodat ouders (of grootouders, nonkels en tantes…) een positieve rol blijven spelen in het leven van hun kinderen.

3. We bouwen aan een alternatief voor ‘professionele afstand’, een principe dat veel begeleiders in de jeugdzorg als norm hanteren, maar dat volgens ons het welzijn en de ontwikkeling van kinderen bemoeilijkt. Wij pleiten resoluut voor ‘professionele nabijheid’ als alternatief.

4. We begeleiden voorzieningen in het uitbouwen van een talententraject voor ‘hun’ jongeren. Zo sterken we hun geloof in eigen kunnen en moedigen we hen aan hun om talenten te ontdekken, erkennen en ontwikkelen.