Families wereldwijd
Bijna een jaar geleden werden de levens van miljoenen Oekraïners voorgoed overhoop gehaald door de oorlog. Het afgelopen jaar zagen veel kinderen zich geconfronteerd met situaties die geen enkel mens zou moeten verduren: ze verloren dierbaren, leefden in angst voor bombardementen of beschietingen, of moesten afscheid nemen van familieleden, hun huis of hun land… In dit dossier leest u hoe wij met uw steun ons werk in Oekraïne, europa en België voortzetten en deze kinderen enige veiligheid proberen te bieden. Om deze onmenselijke situatie een beetje menselijker te maken.
© Katerina Ilievska
24 februari 2022: de wereld ontwaakt in een shock door de invasie van Oekraïne. Al voor het geweld uitbrak, startten we met de evacuatie en opvang van pleeggezinnen die we ondersteunen in Loehansk (Oosten van Oekraïne). Wat later volgen ook pleeggezinnen uit ons SOS Kinderdorp in Brovary (bij Kiev). De meesten onder hen vangen we op in onze opvangprojecten in Polen en Roemenië. Nadien bieden ook andere landen van SOS Kinderdorpen in Europa hun deuren voor 10275 mensen op de vlucht. In Oekraïne zelf bieden onze teams overlevingspakketten, een veilig onderdak en psychosociale ondersteuning aan tienduizenden intern ontheemden.
Een jaar later is de oorlog in Oekraïne helaas nog lang niet voorbij en de nood aan hulp is bijzonder groot. Om zoveel mogelijk te kunnen helpen, werkt SOS Kinderdorpen Oekraïne samen met een consortium van tien partnerorganisaties. Zo konden we alles samen zo’n 238 400 mensen in Oekraïne rechtstreeks en onrechtstreeks bereiken. Waaronder bijvoorbeeld het verdelen van overlevingspakketten aan ruim 50.000 mensen, ook in de zwaarst getroffen regio’s. Voor zover mogelijk gaan onze Oekraïense teams ook door met de familieversterkende programma's en de ondersteuning van pleeggezinnen zoals ze dat vóór de oorlog al deden. De activiteiten in de regio Loehansk – die nog steeds door Rusland bezet wordt ten tijde van het schrijven van dit artikel – moesten echter worden opgeschort.
Sinds maart 2022 bieden de teams van SOS Kinderdorpen in tien Europese landen onderdak en hulp aan Oekraïense vluchtelingen. Enerzijds proberen we in hun basisbehoeften te voorzien, anderzijds willen we hun veerkracht versterken en hun integratie in de gemeenschap bevorderen.
"De oorlog in Oekraïne is helaas nog lang niet voorbij en de nood aan hulp is bijzonder groot."
Dit is bijvoorbeeld het geval in Griekenland, waar we alleenstaande moeders steunen met tijdelijke huisvesting, psychosociale zorg, financiële bijstand, en sociale inclusie... Hun kinderen kunnen taalcursussen volgen en deelnemen aan stressverminderende activiteiten.
Onder de slogan #plekvrij boden ook in België veel gezinnen spontaan opvang aan mensen die alles moesten achterlaten in ruil voor veiligheid. Dat deden ook onze collega's van ons SOS Kinderdorp Chantevent (Nassogne). Gedurende vijf maanden verwelkomden we twee Oekraïense moeders en hun kinderen in een van de gezinswoningen in het kinderdorp: een veilige bubbel voor deze gezinnen na de aangrijpende gebeurtenissen die ze hebben doorstaan.
Veel gastgezinnen hadden echter het gevoel dat ze op zichzelf waren aangewezen bij het bieden van accommodatie en ondersteuning aan Oekraïense vluchtelingen. Daarom hebben we een project opgezet ter ondersteuning van Belgische gastgezinnen in de provincie Luxemburg. We schreven een praktische gids die gastgezinnen helpt met communiceren, culturele verschillen te begrijpen en om emoties en reacties te doorgronden die worden veroorzaakt door de traumatische oorlogsgebeurtenissen. Daarnaast hebben onze klinisch psycholoog en een vertaler van Oekraïense afkomst ook verschillende gastgezinnen individueel geholpen om het samenwonen te verbeteren, waarbij communicatie en wederzijds begrip centraal staan.
Irma de Baets, projectcoördinator kindvriendelijke ruimte"Met de kindvriendelijke ruimte bieden we kinderen een veilige plek waar ze hun gevoelens kunnen uiten."
Sinds september beschikken we ook over een nieuwe kindvriendelijke voor Oekraïense kinderen in Leuven, vlakbij ons opvanghuis Hejmo. We inspireerden ons daarbij op het model van het Rode Kruis in Wallonië en verwelkomen er zo'n 20 kinderen. Onze vijf collega's organiseren er speelse activiteiten, stimuleren hun ontwikkeling, en helpen hun stress te verminderen... Ze letten ook op alarmerende signalen en wijzen de weg naar gespecialiseerde hulp als dat nodig is.
Projectcoördinator Irma De Baets vertelt: "Met de kindvriendelijke ruimte bieden we kinderen een veilige plek waar ze hun gevoelens kunnen uiten. We willen een voorspelbare routine creëren, zodat hun dagelijkse leven weer wat normaler wordt". De ouders of voogden van de kinderen zijn daarbij ook welkom:
"Voor de ouders is er een steun- en informatiegroep opgezet. Zo kunnen ze praktische kwesties zoals onderwijs en kinderopvang in België bespreken. Maar natuurlijk is er ook de mogelijkheid om uitgebreider te spreken over thema's die hen nauw aan het hart liggen.”
Een Oekraïens meisje met één van onze play facilitators bij de opening van onze kindvriendelijke ruimte in Leuven.
De huidige crisis in Oekraïne lijkt nog niet tot een einde te komen: er is meer dan ooit hulp nodig voor Oekraïense gezinnen in België, Europa en ter plaatse. We weten dat de nood aan steun heel groot is en dat we niet iedereen zullen kunnen helpen.
Maar we weten ook dat elke solidaire actie bijdraagt om gezinnen er weer bovenop te helpen en kinderen weer te laten opgroeien op een veilige en warme plek zonder geweld.
In Oekraïne zelf bereiden we ons voor om de jeugdhulp na deze crisis opnieuw vorm te geven. Met een wettelijk kader dat toelaat om kinderen die niet bij hun ouders kunnen opgroeien zoveel mogelijk op te vangen in kleinschalige, familiale initiatieven, als alternatief voor de grote instellingen die vandaag nog veel voorkomen in het land. En ook in België blijven we ons inzetten voor deze doelgroep. U zag ongetwijfeld de berichten in de media over de opvangcrisis: ondanks de wintermaanden zijn er mensen en zelfs kinderen die de nacht gewoon op straat moeten doorbrengen. Onze aandacht gaat daarbij bovenal naar kinderen die alleen in ons land toekomen. Met onze opvanghuizen Hejmo en Hejmo Plus in het Leuvense bieden we bijvoorbeeld een warme plek aan jongeren op de vlucht voor oorlog en geweld in hun land.
Zo brengen we op z’n minst voor een aantal kinderen, jongeren en gezinnen een beetje menselijkheid in deze onmenselijke situatie.
Oekraïense pleeggezinnen die we ondersteunen steken de grens over in februari om Polen te bereiken.
Dit artikel werd geschreven op basis van de informatie beschikbaar in november 2022.
Steun ons en help kinderen in nood!