Positief opvoeden
Een echtscheiding brengt grote veranderingen mee, die ook het gezinsleven treffen: hoe kan de band tussen ouder en kind blijven bestaan als papa of mama er niet elke dag meer is? We stelden de vraag aan Jean-Marie Hoton, opleider en therapeut in ons Belgische kinderdorp.
Ouders die uit elkaar gaan, komen voor een grote uitdaging te staan. Volgens Jean-Marie Hoton moeten ze niet doen alsof er niets aan de hand is: “Het kind voelt het, ziet het, en wordt onvermijdelijk door de scheiding getroffen”. De scheiding van zijn ouders is vergelijkbaar met een verlies, en dat vraagt om een rouwproces.
Het is daarom belangrijk dat de ene ouder het bestaan van de andere ouder blijft erkennen. Bijvoorbeeld door te zeggen: “Wat zou mama hiervan vinden? Ik ben het hier niet mee eens en mama evenmin, denk ik.” Ook een eventuele nieuwe partner kan helpen om de andere ouder in de gedachten van het kind te houden.
“Het is belangrijk dat het kind de ruimte krijgt om zich te uiten en onder woorden kan brengen wat hij voelt.” Andersom is het belangrijk dat ouders hun kind geruststellen, want ook al scheiden ouders van elkaar, ze scheiden niet van hun kind. Ze kunnen bijvoorbeeld zeggen: “Je raakt je papa niet kwijt, en je raakt je mama niet kwijt. We zullen niet meer samen zijn, maar papa en mama zijn er nog altijd.”
Natuurlijk zal papa of mama er van nu af aan alleen om de andere week of tijdens weekends of vakanties zijn. “Het kind moet zich er bewust van blijven dat zijn ouders er altijd zijn, ook al zijn ze dat niet meer fysiek.”
Jean-Marie Hoton: “Beide ouders bewaren best hun eigen identiteit en plaats. Dat kan ingewikkeld worden als een van de ouders een nieuwe partner krijgt. Dan voorkom je best dat het kind in verwarring komt: papa blijft papa, mama blijft mama. De nieuwe partner is geen tweede vader of tweede moeder, hij of zij is de partner van die ouder. Het definiëren van ieders plaats in het gezin werkt zeer structurerend voor het kind, ongeacht de leeftijd.”
Communicatie tussen leden uit een samengesteld gezin is essentieel om het kind te helpen ieders plaats te begrijpen. “Een kind ‘test’ soms, zeker als het nog klein is, om zo zijn eigen plek en die van anderen in de nieuwe omgeving te bepalen. Zo kan het kind de nieuwe echtgenote bijvoorbeeld met “mama” aanspreken. Het is dan aan de nieuwe partner om het kind te helpen haar haar juiste plaats te geven: “Ik ben niet je mama, maar je kunt me bij mijn voornaam noemen of me een koosnaampje geven”.
Het is voor het kind verontrustend om van de ene naar de andere ouder te gaan. Het is een grote verandering om de ene ouder te verlaten om bij de andere te gaan verblijven. “Dat zorgt voor emotionele verwarring: enerzijds is het kind blij om bij de ene ouder te blijven, anderzijds is het ontstemd dat het de andere ouder moet verlaten”, legt Jean-Marie Hoton uit. “Het is een dubbel gevoel dat een kind niet altijd goed onder woorden kan brengen.” Zijn advies? “De ouder kan het kind helpen door onder woorden te brengen hoe het kind zich voelt: ‘Ik zie dat je verdrietig bent dat je bij me weg moet, maar ik zie ook dat je blij bent om naar papa/mama te gaan.’ Omgekeerd kan de ouder ook uitdrukking geven aan zijn of haar eigen gevoelens: Ik ben verdrietig dat je weggaat, maar ik ben ook blij voor je dat je papa/mama terugziet”.
Als de schema’s van beide ouders het toelaten, adviseert Jean-Marie Hoton dat de ouder wiens zorgtijd erop zit, het kind naar zijn/haar andere ouder brengt in plaats van andersom. Dat vergemakkelijkt de overgang: “Door het zo te doen, geef je je kind onbewust het signaal dat je ermee instemt dat hij of zij je verlaat om naar zijn andere ouder te gaan, dat je ermee instemt om op afstand te zijn.”
“Ik stel ook voor aan ouders om een welkomstritueel op te zetten. Het ritueel stelt het kind gerust en geeft het een ijkpunt.” Probeer het kind altijd op dezelfde manier thuis te verwelkomen: het kind weet dat hij zó laat bij jou thuis aankomt, dat hij zijn koffer op díe plaats kan zetten, dat jullie ‘s avonds samen zijn favoriete pastagerecht zullen eten…
"Ook al scheiden ouders van elkaar, ze scheiden niet van hun kind"
Jean-Marie Hoton raadt ouders ook aan om afspraken te maken over de momenten waarop het kind de andere ouder kan bellen. Als het kind alleen het weekend bij zijn ouder doorbrengt “is het ideaal als de ouders afspreken dat het kind de andere ouder bijvoorbeeld alleen op zaterdag kan bellen.” Op die manier kunnen ouder en kind gemakkelijker tijd vrijmaken voor kwaliteitsmomenten samen.
“Dat helpt het kind: hij ziet dan dat zijn ouders het eens zijn, van hem houden en hem begeleiden in moeilijke tijden. ”
Jean-Marie Hoton is therapeut, maatschappelijk werker en opleider voor scholen, jeugdhulpvoorzieningen, onderwijsprofessionals en ouders. Hij begeleidt meerdere kinderen en tieners die opgroeien in ons kinderdorp bij Marche-en-Famenne.
Help kinderen die er alleen voor staan opgroeien in een warme en veilige thuis